NEUSTON SLEEPNET

Tijdens de reis over de Atlantische Oceaan zou de olievervuiling moeten worden aangetoond. Hiervoor zouden we sleepnet moeten gaan ontwikkelen. En dat lukte.

Er werd begonnen met een inventarisatie. Is er al eens iemand geweest die zich heeft verdiept in het meten van olievervuiling in de oceaan? We kregen niet gelijk een antwoord. Bedenk dat computers in die tijd niet aan de orde waren en er dus niet snel via bijvoorbeeld Google gezocht kon worden op dit onderwerp.

Dit soort metingen stond allemaal nog in de kinderschoenen. Na het nodige literatuuronderzoek kwam ik uit bij een planktonnet ontworpen door P.M. David in 1965. Later bekend onder de naam ‘Neuston’, de netten zijn ook nu nog steeds te koop.

P.M. David onderzocht de hoeveelheid plankton in water; in welke hoeveelheden en soorten dit voorkwam in bepaalde wateren. Hiervoor ontwierp hij een fijnmazig net en gaf het de naam Neuston mee. Neuston werd onder andere afgeleid van namen van organismen. Er werd het volgende over geschreven*:

Een halve eeuw is verstreken sinds de beroemde Zweed hydrobioloog E. Naumann (1917), bijgestaan door zijn collega O. Holmberg, de term “neuston” (das Neuston) voorstelde voor de aanduiding van bacteriën, Eüglena, chlamydomonads, amoeben en aan andere kleine planten en dieren die als een oppervlaktefilm de kleine vijvers en poelen bevolkten. Dit was niet onder te  brengen bij plankton.

Volgens Wikipedia wordt de term Neuston gebruikt:

• als synoniem voor Pleuston, en als verzamelnaam voor de organismen die boven op het water drijven (epineuston), of net onder het oppervlakte leven (hyponeuston).
• als eendeelverzamelingvan drijvende organismen die microscopisch klein zijn, of die drijven met behulp van de oppervlaktespanning van het water. Het pleuston is dan de bovenverzameling (superset), met inbegrip van organismen met eigen drijfvermogen, of die macroscopisch zijn.

Ik kon niet een voorbeeld vinden van hoe dat fijnmazige net nu precies meegesleept moest worden. De insteek was dat het net ruim naast het vlot gehangen moest worden. Een klein vlot zou de oplossing zijn. Tussen de drijvers van het vlot moest het fijnmazige net worden opgehangen: om zo vrij water te pakken zonder verstoring van boeggolfwater. Tijdens de sleep moest het ook geleegd kunnen worden.

EIGEN ONTWERP

Lasser Roman Solarz en Frits Riemersma ontwierpen  het sleepnet. We gaven het de naam ‘Romfri’ mee; afkortingen van onze beide voornamen. We vonden in Leeuwarden het bedrijf FIB bereid om onder leiding van Albert van Ekeren het vlot samen te stellen. Uiteindelijk kreeg het sleepvlot een lengte van 2 meter.

Het sleepnet-vlot werd gemaakt van een roestvrijstalen frame met twee ronde drijvers van pvc-buis. Nog nooit eerder was er een sleepnet ontworpen in de vorm die wij het hadden meegegeven. De totale lengte en breedte was 200 x 95 cm. De pvc-buizen en drijvers met een doorsnee van 20 cm bepaalden de lengte.

Tussen de drijvers in werd een rechthoekig frame gehangen waaraan het 3 meter lange fijnmazige net werd gehangen. Het van dacron vervaardigde net had een maaswijdte van 4 x 4 mm. Het uiteinde van het sleepnet kon met een koord geopend en gesloten worden. De rechthoekige opening had een opening van 30 x 60 cm. De constructie was zo getekend dat het na een bepaald sleeptraject kon worden geleegd.